Θυμάσαι τότε που έβλεπες ταινίες με ιπτάμενα αυτοκίνητα και έκανες εικόνα τον εαυτό σου να οδηγεί κάποιο από αυτά στο μέλλον! Ε ναι, μπορεί να μην έφτασε αυτή η ώρα ακόμη, αλλά πώς θα σου φαινόταν να μπορούσες να οδηγήσεις ένα αυτόνομο αυτοκίνητο; Ξέρεις, από εκείνα που μπαίνεις μέσα και δουλεύουν μόνα τους. Γιατί δεν ξέρουμε αν το ήξερες, αλλά κάτι τέτοιο υφίσταται και μάλιστα σε διαφορετικές εκδοχές.
Ναι, πολλές εταιρίες ξεκινούν πια να βγάζουν αυτόνομα οχήματα τα οποία ξεκινούν σταδιακά να είναι διαθέσιμα προς το κοινό. Και κάπου εδώ αναρωτιέσαι, επειδή ουδείς αλάνθαστος -και αυτό ισχύει και για τα «ρομπότ»- σε περίπτωση ατυχούς γεγονότος ποιος πληρώνει τα σπασμένα; Στο ερώτημα αυτό έρχεται να δώσει έξυπνα και δίκαια την απάντησή της η Mercedes, η οποία υποστηρίζει ότι θα έχει 100% την ευθύνη, σε περίπτωση ατυχήματος με αυτόνομο όχημά της. Πάμε όμως να το αναλύσουμε και περισσότερο το θέμα για να καταλάβεις περισσότερα!
Mercedes: Την πλήρη ευθύνη στα ατυχήματα με αυτόνομα θα την έχει η ίδια
Επειδή εύκολα μπορεί κανείς να βγάλει συμπεράσματα μέσα από αυτή την φράση, θα πρέπει αρχικά να διευκρινίσουμε ότι αυτό δεν θα συμβαίνει σε όλες τις περιπτώσεις, μιας και η παραπάνω δέσμευση της εταιρίας ισχύει μόνο εφόσον αποδειχθεί ότι το ατύχημα δεν οφείλεται σε ανθρώπινο λάθος. Δηλαδή, πιο συγκεκριμένα η ανάληψη της ευθύνης από την εταιρία θα γίνεται μόνον εφόσον αποδειχθεί ότι το συμβάν προκλήθηκε λόγω σφάλματος του συστήματος Drive Pilot, που είναι το αυτόνομο σύστημα της που επιτρέπει αυτόνομη οδήγηση Level 3 (το αυτόνομο σύστημα οδήγησης που επιτρέπει την οδήγηση χωρίς χέρια).
Ωστόσο, όπως καταλαβαίνεις προς το παρόν υπάρχουν αρκετοί περιορισμοί όσον αφορά το παραπάνω, αφενός για να είναι ασφαλές και αφετέρου για να μην δημιουργεί πρόβλημα στον οδηγό αλλά και στα υπόλοιπα αυτοκίνητα. Παραδείγματος χάριν, η λειτουργία του περιορίζεται κάτω από τα 64 χιλιόμετρα την ώρα σε αυτοκινητόδρομο -με διάζωμα στην μέση και χωρίς εμπόδια- ενώ από την ίδια την εταιρία η χρήση του επιτρέπεται μόνο σε καλές καιρικές συνθήκες και κατά την διάρκεια της ημέρας.
Επίσης κάτι πολύ ενδιαφέρον είναι ότι το σύστημα Drive Pilot μπορεί να αναγνωρίσει την ανάγκη να αναλάβει και πάλι τον έλεγχο ο οδηγός, ειδοποιώντας τον να το κάνει άμεσα και δίνοντάς του περίπου 10 δευτερόλεπτα ώστε να προλάβει να είναι έτοιμος, στρέφοντας την προσοχή του στον δρόμο. Χωρίς απότομες αλλαγές, με ασφάλεια και προσοχή γιατί η οδήγηση όπως ξέρεις δεν θέλει απότομες κινήσεις! Πολύ ωραία φάση αν μας ρωτάς!
Για την ώρα, το σύστημα Drive Pilot λειτουργεί μόνο σε δρόμους που έχει χαρτογραφήσει η Mercedes, είτε στην Αμερική, είτε την Γερμανία. Πρόσεχε όμως, στη Γερμανία ακόμη δεν είναι διαθέσιμο σε όλους τους δρόμους αφού ακόμη δεν έχουν χαρτογραφηθεί όλοι. Υπολογίζεται όμως ότι σύντομα, αυτό θα αποτελεί παρελθόν γιατί η Mercedes βρίσκεται σε διαδικασία χαρτογράφησης όλων των δρόμων της τελευταίας -και μάλιστα είναι πολύ κοντά στην ολοκλήρωση αυτού του έργου! Το «θαύμα» αυτό έχει πάρει ήδη την άδεια για χρήση στους δρόμους της Γερμανίας, ενώ υπολογίζεται ότι η τεχνολογία αυτή θα κάνει δυναμικό entrance και στις ΗΠΑ μέχρι τα τέλη της χρονιάς - πρώτα στην Καλιφόρνια και τη Νεβάδα.
Ποιο είναι το νομοθετικό πλαίσιο για τα αυτόνομα οχήματα στην Ελλάδα;
Δυστυχώς, προς το παρόν δεν υπάρχει κάποιο. Στην Ελλάδα ειδικότερα, είμαστε σε πολύ πρώιμο στάδιο. Ωστόσο, έχουν ξεκινήσει να γίνονται συζητήσεις ώστε να ξεκινήσουν να λύνονται σημαντικά ζητήματα καθώς και ερωτήματα που προκύπτουν με τον Δρ. Λεωνίδα Κανέλλο -δικηγόρο με εξειδίκευση στα θέματα τεχνολογίας- να αναφέρει ότι το νομικό πλαίσιο γύρω από τα αυτόνομα οχήματα θα πρέπει να προσαρμόζεται στις συνθήκες της εποχής.
Στο μέλλον τα οχήματα θα χαρακτηριστούν ως υπερυπολογιστές μεταφοράς ατόμων και έτσι όπως είναι λογικό, θα πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξει ο κώδικας οδικής κυκλοφορίας, να θεσπιστεί ειδική νομοθεσία, ενώ τέλος το δίδυμο δίκαιο/ τεχνολογία θα πρέπει να συνεργαστεί με γνώμονά τον άνθρωπο και την ασφάλειά του.
Ένα βασικό ερώτημα ηθικού περιεχομένου που προκύπτει κατά γενικό κανόνα είναι το εξής: Αν βρεθεί ένα αυτόνομο όχημα σε ένα δρόμο με συνωστισμό (π.χ. μια διαδήλωση), θα πέσει πάνω τους, θα εξασφαλίσει τον οδηγό; Ποια θα είναι η αντίδραση; Αν μας ρωτάς εμάς δεν το σκεφτήκαμε το συγκεκριμένο. Αλλά μια πρώτη απορία που μας γεννήθηκε, ήταν η εξής. Τελικά, ποιος έχει την ευθύνη σε περίπτωση ατυχήματος; Και από εκεί γεννήθηκαν άπειρες ακόμη! Τι θα ισχύει ως προς την ασφάλιση; Θα υπάρχουν άλλα ειδικά ασφαλιστικά πακέτα; Πώς θα αποδεικνύεται η υπαιτιότητα; Οι πραγματογνώμονες θα έχουν γνώση του αλγορίθμου από τον κατασκευαστή προκειμένου να αποφανθούν την ευθύνη; Τι θα ισχύσει αν ο οδηγός δεν έκανε το update του λογισμικού οδήγησης; Και η λίστα θα μπορούσε να συνεχίζεται για πολύ ακόμη, αλλά ας μην σε βομβαρδίσουμε άλλο.
Τα οχήματα που δοκιμάζονται αυτή τη στιγμή κυρίως στην Ιαπωνία, την Αμερική αλλά και σε άλλες χώρες έχουν ένα σαφές νομικό καθεστώς. Παρόλα αυτά όμως έρχεται να φωλιάσει στο μυαλό ακόμη ένας σπόρος προβληματισμού, ηθικού περιεχομένου αυτή τη φορά. Επειδή όλα τα αυτόνομα λειτουργούν με την τεχνολογία, τα προσωπικά δεδομένα που συλλέγονται ποιος τα διαχειρίζεται; Τι γίνεται αν μας hackάρουν; Θα κλειδωθούμε και εμείς όπως εκείνος ο καψερός στο Tesla- κάνοντας δεήσεις μπας και βαρεθεί ο hacker να παίζει μαζί μας;
Γενικά το τοπίο είναι αρκετά θολό και θέλει αρκετή δουλίτσα, αφού όπως καταλαβαίνεις θα πρέπει να καθοριστούν κανόνες σχετικά με την αυτόνομη οδήγηση. Η Αμερική, η Ιαπωνία καθώς και άλλες χώρες έχουν λύσει κάποια ζητήματα με βάση πάντα τις δοκιμές, αλλά έχουν αφήσει αρκετά εξίσου σημαντικά ακόμη ανοιχτά. Στην αναμονή λοιπόν!
Τα πέντε επίπεδα της αυτόνομης οδήγησης
Κάτι αναφέραμε παραπάνω για level και επίπεδα. Αυτό που πρέπει οπωσδήποτε να έχεις στο μυαλό σου όσον αφορά την αυτόνομη οδήγηση, είναι ότι χωρίζεται σε 5 κατηγορίες/ επίπεδα οδήγησης, ανάλογα πάντα με τα χαρακτηριστικά και το μοντέλο του οχήματος. Οπότε όπου δεις Level, μην απορήσεις και το συνδέσεις με τον Crash Bandicoot και τον Ηρακλή που έπαιζες στο PlayStation 1. Καμία σχέση!
Level 1
Με άλλα λόγια, η υποβοηθούμενη οδήγηση. Μεταξύ άλλων, σε αυτό το επίπεδο περιλαμβάνεται και το cruise control, το οποίο ελέγχει την ταχύτητα και επίσης την απόσταση από το προπορευόμενο όχημα. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η υποβοήθηση φρένων έκτακτης ανάγκης ή αλλιώς ESS, η οποία αναλαμβάνει το φρενάρισμα αλλά οι υπόλοιπες λειτουργίες καθώς και ο έλεγχος του οχήματος, συνεχίζει να είναι στα χέρια του οδηγού. Η λειτουργικότητα των συστημάτων αυτών είναι εξαιρετικά χρήσιμη σε πολλές περιπτώσεις, όμως συχνά έχει περιορισμούς. Π.χ. , κάποια συστήματα λειτουργούν μόνο εν μέρει σε αντίξοες καιρικές συνθήκες ή λειτουργούν μόνο μέχρι μια ορισμένη ταχύτητα.
Level 2
Η ημιαυτόνομη οδήγηση. Τα οχήματα που εντάσσονται στην κατηγορία αυτή μπορούν να κινούνται αυτόνομα στην ευθεία, να μένουν στη λωρίδα κυκλοφορίας τους ή να ελέγχουν την απόσταση από το προπορευόμενο όχημα. Σε δρόμους με πολύ κίνηση, το αυτοκίνητο μπορεί αυτόνομα να αναλάβει το σύνολο της οδήγησης. Ωστόσο και εδώ ισχύουν περιορισμοί αναλόγως των καιρικών συνθηκών ή της ταχύτητας.
Level 3
Η οδήγηση υψηλής αυτονομίας -όπως και στην περίπτωση της Mercedes παραπάνω. Τα οχήματα του 3ου επιπέδου μπορούν να αναλάβουν πλήρως την οδήγηση σε εθνικές οδούς μιας και τα λειτουργικά τους συστήματα ελέγχουν την προσπέραση και τους ελιγμούς αποφυγής, επιταχύνουν και φρενάρουν. Σε επικίνδυνες καταστάσεις, ο οδηγός ειδοποιείται να αναλάβει ξανά το τιμόνι μέσα σε ένα ορισμένο χρονικό περιθώριο. Από το επίπεδο 3 και πάνω, τα οχήματα τα.. λένε τα νεάκια τους και με άλλα αυτόματα, ανταλλάσσοντας χρήσιμες πληροφορίες.
Level 4
Το απόλυτο όνειρο! Παρόλα αυτά, εδώ οι οδηγοί θα μπορούν να ασχολούνται και με άλλα πράγματα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και δεν θα χρειάζεται να έχουν τον νου τους στην κυκλοφορία όλη την ώρα. Είναι λίγο τρομακτικό αν μας ρωτάς, γιατί ορισμένοι ακόμη και τώρα που θεωρητικά έχουν τον νου τους δεν προλαβαίνουν το κακό.
Το όχημα θα είναι απόλυτα συνδεδεμένο με το περιβάλλον του. Η κυκλοφορία σε πυκνοκατοικημένες πόλεις θα ελέγχεται αυτόματα, ενώ όπως και στο επίπεδο 3 έτσι και εδώ τα οχήματα θα επικοινωνούν μεταξύ τους και θα ειδοποιούν το ένα το άλλο, π.χ. για την αλλαγή λωρίδας κυκλοφορίας ή κάποιον ελιγμό.
Level 5
Τα οχήματα σε αυτό το επίπεδο είναι εντελώς αυτόνομα από την αρχή μέχρι το τέλος της αυτοκινητάδας. Οι επιβάτες δεν χρειάζεται να συμμετέχουν στην οδήγηση. Αυτό σημαίνει ότι αυτά αυτοκίνητα δεν χρειάζονται ούτε τιμόνι, ούτε μοχλό ταχυτήτων, ούτε πεντάλ, ούτε τίποτα. Μόνο καλή διάθεση και παρέα! Μπαίνεις μέσα και κάνεις την δουλίτσα σου απλά και όμορφα, χαζεύοντας τα όμορφα τοπία και όχι το σκασμένο χρώμα από την οροφή του μπροστινού που σε ψυχαναγκάζει ώρες τώρα.
Ωραία όλα αυτά αν μας ρωτάς, αλλά όπως σου αναφέραμε ξανά, εμείς έχουμε και λίγο τις επιφυλάξεις μας. Γιατί όπως και να το κάνουμε, η οδηγική μας συμπεριφορά εδώ στην Ελλάδα με βάση τα στατιστικά δεν είναι και η καλύτερη. Βέβαια, το εγχείρημα αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να έχει και θετικό αντίκτυπο σε όλο αυτό και ατυχήματα και δυσάρεστα περιστατικά να μειωθούν ακραία! Who knows? Μέχρι τότε, ρίξε ένα βλέφαρο στα δέκα πράγματα που θα αλλάξουν τα αυτόνομα οχήματα στο μέλλον και εμείς εντωμεταξύ θα συνεχίσουμε να ελπίζουμε!
